Różnice między zębami mlecznymi a stałymi
Każdy człowiek ma dwa rodzaje zębów. Są to zęby mleczne i zęby stałe. Zęby mleczne pojawiają się u niemowląt. Zęby stałe wyrastają później, koło siódmego roku życia. Dzieci mają 20 zębów mlecznych. Dorosły człowiek ma zazwyczaj 32 zęby stałe. Zęby mleczne są mniejsze niż zęby stałe. Mają barwę biało-niebieską. Zęby stałe mają kolor biało-żółto-kremowy. Korzenie zębów mlecznych są krótsze i cieńsze. Ząb mleczny ma zazwyczaj krótszy korzeń niż ząb stały. Korzeń zęba mlecznego może wydawać się cieńszy. Zęby mleczne mogą być rozchwiane. To wynik resorpcji ich korzeni. Ruchome zęby mleczne to naturalny stan. U zębów stałych ruchomość jest oznaką choroby. Zęby mleczne są ustawione bardziej pionowo w kościach szczęk. Komory miazgi w zębach mlecznych są znacznie większe. To sprawia, że są bardziej podatne na ubytki. Zęby mleczne są bardziej narażone na próchnicę niż zęby stałe.
Ząb zbudowany jest z czterech tkanek. To szkliwo, zębina, cement korzeniowy i miazga. Szkliwo jest najtwardszą tkanką ciała. Składa się w 95% z hydroksyapatytów wapnia. Zębina składa się w 70% z hydroksyapatytów wapnia. Cement korzeniowy składa się w 65% z hydroksyapatytów wapnia.
Kiedy pojawiają się zęby stałe?
Zęby stałe pojawiają się w jamie ustnej około szóstego roku życia. Zawiązki zębów stałych powstają między 24. a 30. tygodniem życia płodu. Całkowity rozwój zębów stałych trwa około 3 lat. Pierwsze stałe zęby to często trzonowce. Czasem pojawiają się siekacze przyśrodkowe. Proces wyrastania zębów stałych kończy się około trzynastego roku życia. Wyjątkiem są zęby mądrości. Zęby mądrości wyrzynają się później. Zwykle dzieje się to między 17. a 25. rokiem życia.
Kalendarz wyrzynania się zębów stałych
Wyrzynanie zębów stałych postępuje według określonego harmonogramu.
| Ząb | Typowy wiek wyrzynania |
|---|---|
| Pierwsze trzonowce (szóstki) | 6-7 rok życia |
| Siekacze przyśrodkowe (jedynki) | 6-7 rok życia |
| Siekacze boczne (dwójki) | 7-8 rok życia |
| Kły (trójki) | 10-11 rok życia |
| Pierwsze przedtrzonowce (czwórki) | 10-11 rok życia |
| Drugie przedtrzonowce (piątki) | 11-12 rok życia |
| Drugie trzonowce (siódemki) | 11-13 rok życia |
| Trzecie trzonowce (ósemki / zęby mądrości) | 17-25 rok życia |
Wiek wyrzynania może się różnić. Dziewczynki ząbkują wcześniej niż chłopcy. Dzieci smukłe wyprzedzają dzieci krępe. Resorpcja korzeni zębów mlecznych rozpoczyna się około czwartego roku życia. To przygotowuje miejsce dla zębów stałych.
Kiedy wypadają zęby mleczne? Kolejność i czas.
Zęby mleczne zaczynają wypadać około szóstego roku życia. Proces ten trwa do około trzynastego roku życia. Mleczaki wypadają dzieciom w podobnej kolejności, w jakiej się wyrzynały. Dzieci cieszą się pełnym kompletem zębów mlecznych do około szóstego roku życia. W wieku 6 do 11 lat w jamie ustnej są zarówno zęby mleczne, jak i stałe. To okres uzębienia mieszanego.
Kolejność wypadania zębów mlecznych:
- Dolne i górne siekacze (jedynki): 6–7 rok życia
- Górne i dolne drugie siekacze (dwójki): 7–8 rok życia
- Dolne i górne pierwsze trzonowce (czwórki): 9–11 lat
- Dolne kły (trójki): 9–12 lat
- Górne i dolne drugie trzonowce (piątki): 10–12 rok życia
- Górne kły (trójki): 10–12 rok życia
Czas oczekiwania na ząb stały po wypadnięciu mleczaka wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy. Jeśli niepokoi cię czas, w jakim twoje dziecko gubi mleczaki, poradź się stomatologa.
Małe dziecko powinno chodzić na wizyty kontrolne do dentysty co 3-6 miesięcy.
Jak dbać o zęby stałe u dzieci?
Właściwa pielęgnacja jest kluczowa dla zdrowia zębów stałych. Zepsute zęby mleczne wpływają na zdrowie zębów stałych. Pielęgnacja i dbanie o higienę zębów mlecznych są bardzo ważne. To zapewnia zdrowie ich stałych odpowiedników. Należy myć stałe zęby po każdym posiłku. Zaleca się mycie przynajmniej dwa razy dziennie. Używaj pasty do zębów dostosowanej do wieku dziecka. Dzieci powyżej szóstego roku życia powinny szczotkować zęby pastą z fluorem. Rodzic powinien pomagać lub nadzorować mycie zębów u swojego malca do dziesiątego roku życia. Zaleca się stosowanie płynów do płukania jamy ustnej dedykowanych dzieciom.
Regularne wizyty u stomatologa są niezbędne. Zalecane są wizyty kontrolne co 3-6 miesięcy. Regularne kontrole pozwalają monitorować proces wymiany zębów. Stan 'mleczaków' ma wpływ na zęby stałe, dlatego ważne jest, by dbać o nie, a także leczyć stomatologicznie.
Ważną metodą profilaktyki jest lakowanie zębów. Lakowanie chroni powierzchnie żujące trzonowców przed próchnicą. Fluoryzacja wzmacnia szkliwo. Dbanie o higienę jamy ustnej i odpowiednią dietę jest bardzo ważne. Unikaj nadmiaru słodyczy i napojów gazowanych. Pij dużo wody. Podawaj twarde pokarmy do gryzienia. To może przyspieszyć proces wypadania zębów mlecznych.
- Szoruj zęby przynajmniej dwa razy dziennie.
- Nitkuj zęby codziennie.
- Regularnie odwiedzaj dentystę.
- Unikaj nadmiaru słodyczy i napojów gazowanych.
- Pij dużo wody.
- Stosuj płyny do płukania jamy ustnej.
- Używaj pasty do zębów dostosowanej do wieku.
- Zastosuj lakowanie zębów.
- Rozważ fluoryzację.
Potencjalne problemy i kiedy szukać pomocy
Wymiana zębów to naturalny proces. Czasem pojawiają się problemy. Opóźnione terminy wyrzynania mogą budzić niepokój. Całkowite zatrzymanie wyrzynania to rzadszy problem. Brak zawiązków zębów stałych wymaga diagnozy. Utrudnione wyrzynanie bywa bolesne. Może towarzyszyć mu miejscowy stan zapalny. Czasem pojawiają się silne bóle. Złe samopoczucie bywa objawem wyrzynania.
Co robić, gdy rosną zęby stałe, a mleczaki nie wypadły? To wymaga konsultacji ze stomatologiem. Ząb rosnący na dziąśle u dziecka także wymaga oceny. Jeśli wymiana zębów idzie opornie, zapisz dziecko do stomatologa. Skonsultuj się z dentystą w przypadku wątpliwości. Regularne wizyty kontrolne co 6-12 miesięcy są ważne. Skonsultuj się z ortodontą przy opóźnieniu w wyrzynaniu zębów stałych. Krzywe wyrastanie zębów stałych może wymagać leczenia ortodontycznego.
Potencjalne problemy ortodontyczne mogą być związane z wymianą zębów. Najczęstsze problemy to wady zgryzu. Wady zgryzu mogą wynikać z utraty zębów mlecznych. Nowoczesne metody leczenia ortodontycznego dla dzieci są dostępne. Obejmują aparaty stałe i ruchome. Aparat ortodontyczny może być potrzebny. Ortodoncja wpływa na zdrowie całego układu stomatognatycznego. Leczenie ortodontyczne przebiega krok po kroku. Znaczenie profilaktyki stomatologicznej jest ogromne.
Dolegliwości bólowe związane z wyrzynaniem mogą trwać od kilku dni do kilku tygodni. Nie szarp zęba mlecznego na siłę. To może uszkodzić dziąsło. Zachęć dziecko do delikatnego poruszania rozchwianym zębem.
prof. dr hab. med. Barbara Adamowicz-Klepalska, Konsultant Krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Ile zębów stałych ma dorosły człowiek?
Dorosły człowiek ma zazwyczaj 32 zęby stałe. Liczba ta może być mniejsza, jeśli brakuje zębów mądrości.
W jakim wieku dziecko zaczyna wymieniać zęby?
Typowy wiek rozpoczęcia wymiany zębów to około 6-7 lat. Proces ten trwa do około 13. roku życia.
Czy wypadanie zębów mlecznych u 4-latka jest normalne?
Wypadanie zębów mlecznych u 4-latka jest stosunkowo rzadkie. Typowy wiek wypadania pierwszych mleczaków to 5-7 lat. Warto skonsultować to z dentystą.
Jak długo czeka się na ząb stały po wypadnięciu mleczaka?
Czas oczekiwania na ząb stały po wypadnięciu mleczaka wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy. Jest to indywidualna kwestia.
Czy zęby mleczne trzeba leczyć?
Tak, leczenie mlecznych zębów jest bardzo ważne. Chore zęby mleczne wpływają na zdrowie zębów stałych. Próchnica w zębach mlecznych wymaga leczenia.
Jak odróżnić ząb mleczny od stałego?
Ząb mleczny jest bielszy niż stały odpowiednik. Zęby mleczne są mniejsze. Mają cieńsze korzenie i większe komory miazgi. Zęby mleczne mogą być ruchome przed wypadnięciem.
Co to są mamelony?
Mamelony to małe guzki na brzegu siecznym nowo wyrżniętych zębów stałych. Pomagają zębom przedrzeć się przez dziąsła. Zwykle ścierają się z czasem. Mamelony są w zasadzie normalną częścią anatomii zębów. – dr Michael Tozzi, DMD
Jak pomóc dziecku przy bólu zębów?
Ból przy wyrzynaniu zębów stałych może być uciążliwy. Można stosować żele na dziąsła. Czasem potrzebne są łagodne środki przeciwbólowe. Podawanie twardych pokarmów do gryzienia może pomóc. Konsultacja ze stomatologiem jest wskazana. On zaleci odpowiednie metody łagodzenia bólu.
