RTG zęba w ciąży – czy jest bezpieczne?

Czym jest RTG zęba i pantomogram?

Rentgen zębów to standardowa procedura diagnostyczna. RTG zęba jest narzędziem do oceny struktury zębów. Pokazuje również stan otaczających tkanek. Badanie rentgenowskie wykorzystuje promieniowanie jonizujące. Uwidacznia zmiany i patologie wewnątrz ciała.

Pantomogram to specjalistyczne badanie RTG. Pozwala otrzymać obraz wszystkich zębów. Widoczne są także kości szczęki i żuchwy. Badanie obejmuje stawy skroniowo-żuchwowe. Na prześwietleniu widać wszystkie zęby i ich korzenie. Zdjęcie pantomograficzne to kluczowe narzędzie diagnostyczne. Jest to specjalne cyfrowe badanie rentgenowskie.

Kiedy wykonuje się RTG zęba?

RTG zębów jest niezbędnym elementem leczenia stomatologicznego. Wykonuje się je w celu rozpoznania problemów w jamie ustnej. Badanie jest podstawowym narzędziem diagnostycznym. Wskazania do RTG zębów są różnorodne. Należą do nich podejrzenie próchnicy. Badanie wykonuje się przy chorobach przyzębia. Jest potrzebne przy chorobach stawów skroniowo-żuchwowych. Robi się je przy torbielach zębopochodnych.

RTG stosuje się również w trakcie konsultacji ortodontycznych. Jest potrzebne przed leczeniem kanałowym. Wykonuje się je przed usunięciem zęba. Pomaga ocenić stan korzeni. Umożliwia zaplanowanie leczenia.

RTG zęba a ciąża – główne obawy

Wykonanie zdjęcia RTG zęba w ciąży budzi wiele obaw. Kobiety w ciąży wymagają szczególnej uwagi. Lekarze kwalifikują je ostrożnie do badań radiologicznych. Rozwijający się płód jest bardzo wrażliwy na promieniowanie. Promieniowanie jonizujące może prowadzić do uszkodzeń komórek. Może powodować zaburzenia rozwoju. W skrajnych przypadkach prowadzi do obumarcia zarodka.

Badania rentgenowskie w ciąży są niezalecane. Dotyczy to szczególnie pierwszego trymestru. Narażenie na bardzo wysokie dawki promieniowania może prowadzić do poronienia. Zwiększa ryzyko wad wrodzonych. Ryzyko choroby nowotworowej u dziecka jest wyższe. Dotyczy to napromienienia w pierwszym trymestrze. Strach przed promieniowaniem jest powszechny. Stał się powodem przerwania wielu ciąż w przeszłości.

Czy RTG zęba w ciąży jest bezpieczne?

Nowoczesna diagnostyka obrazowa pozwala na bezpieczne badanie. Radiografia stomatologiczna jest bezpieczna dla pacjentek w ciąży. Warunkiem są odpowiednie środki ostrożności. Należy przestrzegać standardów bezpieczeństwa. Współczesna stomatologia umożliwia bezpieczne leczenie kobiet w ciąży.

Ilość promieniowania jonizującego jest bardzo niska. Dotyczy to zdjęć RTG zębów. Dawka promieniowania obejmuje mały obszar ciała. Jest to ściśle lokalizowany obszar. Dawka promieniowania generowana przez punktowe zdjęcie jest wyjątkowo niska. Badania radiologiczne nie są w ciąży absolutnie wykluczone. Przyszłe mamy mogą być diagnozowane, gdy sytuacja tego wymaga. Decyzję zawsze podejmuje lekarz specjalista.

"Radiografia stomatologiczna była i jest bezpieczna dla pacjentek w ciąży, pod warunkiem że zostaną podjęte odpowiednie środki ostrożności i są przestrzegane standardy bezpieczeństwa."

Podczas jednego badania RTG w ciąży ryzyko powikłań jest minimalne. RTG zęba jest uznawane za bezpieczne. Dotyczy to zwłaszcza obszarów z dala od jamy brzusznej. Skala ryzyka zależy od rodzaju badania. Zależy również od dawki promieniowania. Nowoczesne aparaty emitują mniej promieni. Aparaty cyfrowe dają lepszy obraz. Ograniczają jednocześnie dawkę promieniowania.

Dawki promieniowania – porównanie

Dawka promieniowania podczas standardowego badania RTG jest niska. Jest to około 1 mGy. Dawka promieniowania uznawana za bezpieczną dla płodu to 10-15 cGy. To znacznie więcej niż pojedyncze badanie RTG. Dawka promieniowania dla płodu w 2016 roku wynosiła od 0,005 do 2,1 µGy. W 1959 roku było to 0,1 Gy. Nowoczesne urządzenia emitują kilkukrotnie niższą dawkę.

Porównajmy dawki promieniowania. Jedno zdjęcie RTG zęba to mniej niż 1,5 µSv. Dawka po zjedzeniu 10 bananów wynosi 1 µSv. Dawka po 5,5h lotu samolotem to 40 µSv. Średnie promieniowanie naturalne w Europie to 2400 µSv rocznie. W Polsce jest to 3400 µSv rocznie. Dzienna dawka naturalna w Europie to 6,6 µSv. Promieniowanie RTG pojedynczego zęba to 5 µSv. RTG całej jamy ustnej to 12 µSv. Tomografia CBCT to od 20 do 200 µSv. Miesięczna dawka naturalna w Polsce to 200 µSv. Dzienna dawka naturalna w Polsce to 7 µSv. Dawka podczas lotu z Los Angeles do Nowego Jorku to 3.7 µSv. Dawka z RTG zęba jest minimalna. Jest porównywalna z codziennym promieniowaniem.

Środki ostrożności i wskazania w ciąży

Badanie RTG u kobiet ciężarnych wykonuje się ostrożnie. Zapewnia się maksymalną ochronę płodu. Kluczowe jest użycie ołowianego fartucha ochronnego. Fartuch chroni jamę brzuszną. Chroni rozwijający się płód przed promieniowaniem rozproszonym. Kolimatory ograniczają wiązkę promieniowania. Kierują ją tylko na badany obszar.

Planowe prześwietlenie zęba zaleca się po pierwszym trymestrze. Unika się niepotrzebnego promieniowania w pierwszych tygodniach. W tym okresie ryzyko uszkodzeń jest potencjalnie wyższe. RTG w ciąży wykonuje się tylko w określonych przypadkach. Wymaga to zgody lekarza prowadzącego ciążę. Badania RTG w trybie planowym lepiej wykonywać poza ciążą.

Kiedy RTG zęba w ciąży jest konieczne?

• Silny ból zęba i podejrzenie ostrego stanu zapalnego.
• Potrzeba leczenia kanałowego.
• Podejrzenie zgorzeli miazgi.
• Urazy zębów i jamy ustnej.
• Rozpoznanie zmian patologicznych niewidocznych gołym okiem.

RTG zęba powinno być wykonane tylko przy jednoznacznych wskazaniach klinicznych. Warto omówić planowaną wizytę u dentysty z ginekologiem. Lekarz prowadzący ciążę oceni ryzyko i korzyści. Zawsze informuj lekarza o ciąży przed badaniem RTG.

Co jeśli RTG wykonano nieświadomie?

Czasem kobieta nie wie o ciąży. Wykonała badanie RTG. W takiej sytuacji należy zgłosić się do lekarza. Dotyczy to zakładu diagnostyki. Krajowe Centrum Ochrony Radiologicznej może pomóc. Zajmuje się oszacowaniem zagrożenia dla płodu. Zdjęcie pantomograficzne wykonane w 22 tygodniu ciąży z fartuch ochronnym nie powinno zaszkodzić. Dziecko podczas badania jest bezpieczne. Nie ma powodu do obaw, jeśli założono fartuch. Narażenie na bardzo wysokie dawki zwiększa ryzyko po 8 tygodniu. Ryzyko poronienia jest minimalne przy pojedynczym badaniu.

"jest mało prawdopodobne, aby promieniowanie jonizujące pochłonięte w trakcie prześwietlenia zębów mogło wywołać jakieś wady wrodzone." – dr Caroline Flager z Commonwealth University School of Medicine.

Alternatywne metody diagnostyki

Czy istnieją alternatywy dla RTG w ciąży? Tak, istnieją inne metody. Wizualna ocena zębów i dziąseł jest podstawą. Czasem stosuje się ultrasonografię jamy ustnej. Nie zawsze dają one jednak pełny obraz. Nie zastąpią RTG w ocenie struktury kostnej. Nie pokażą zmian wewnątrz zęba. RTG jest niezastąpione w niektórych przypadkach. Zamiast RTG lekarz może zlecić USG lub MRI. Te badania nie wykorzystują promieniowania jonizującego. Są bezpieczniejsze w ciąży. Nie zawsze jednak nadają się do diagnostyki stomatologicznej.

Znaczenie zdrowia jamy ustnej w ciąży

Leczenie zębów w ciąży nie powinno być bagatelizowane. Wizyty kontrolne u stomatologa są wskazane. Nieleczona próchnica ma negatywny wpływ. Wpływa na organizm matki i płodu. Nieleczone ubytki mogą prowadzić do przedwczesnego porodu. Mogą spowodować poronienie. Ryzyko porodu przedwczesnego jest kilkukrotnie zwiększone. Dotyczy to związku z nieleczoną próchnicą. Idealną sytuacją jest doprowadzenie jamy ustnej do zdrowia przed ciążą. Dotyczy to obojga rodziców. Związek między bakteriami próchnicotwórczymi a próchnicą u dziecka jest potwierdzony naukowo. Właściwa pielęgnacja jamy ustnej jest niezbędna. Jest ważna dla ciężarnej i dziecka. Regularne wizyty u dentysty są kluczowe. Powinny odbywać się przynajmniej raz na trymestr.

"Kobieta nie tylko może chodzić do dentysty w ciąży, ale wręcz powinna odwiedzić stomatologa w tym wyjątkowym czasie."

Pierwsze badanie stomatologiczne powinno odbyć się w 6-8 tygodniu ciąży. Regularne higienizacje są ważne. Częste wymioty i zachcianki żywieniowe wpływają na jamę ustną. Stres związany z bólem zęba jest szkodliwy. Ma potencjalnie większy wpływ na dziecko niż leczenie. Leczenie próchnicy, higienizacja, skaling i fluoryzacja są bezpieczne. Leczenie kanałowe i chirurgiczne lepiej wykonać w drugim trymestrze.

Przeciwwskazania do RTG zębów

Podstawowym przeciwwskazaniem do RTG jest ciąża. Dotyczy to każdego jej okresu. Wyjątkiem są sytuacje zagrażające życiu. Badanie wykonuje się wtedy z zachowaniem środków ostrożności. Inne przeciwwskazania to zaburzenia neurologiczne. Dotyczy to mimowolnych ruchów. Osoby nieprzytomne lub niezdolne do współpracy nie mogą wykonać badania. Pantomogram zaleca się wykonywać w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego. Dotyczy to kobiet, które starają się o dziecko. Planuj badanie na dni menstruacji lub tuż po niej.

Zawsze poinformuj personel medyczny o ciąży.

Podsumowanie

RTG zęba w ciąży jest tematem budzącym niepokój. Nowoczesne technologie znacznie zredukowały dawki promieniowania. Badania są bezpieczne, gdy stosuje się środki ochrony. Kluczowe jest użycie ołowianego fartucha. RTG w ciąży wykonuje się tylko przy uzasadnionych wskazaniach. Planowe badania lepiej przenieść na czas po ciąży. Ważne jest dbanie o zdrowie jamy ustnej w ciąży. Nieleczone problemy są groźniejsze niż samo badanie RTG. Rozmawiaj z lekarzem o swoich wątpliwościach. Zgłoś ciążę personelowi przed badaniem.

Oto najczęstsze pytania dotyczące RTG zęba w ciąży: